10% van het huishoudgeld wordt jaarlijks uitgegeven aan elektriciteitsverbruik. Het is dus belangrijk om hier verstandig mee om te springen. De keuze van de lichtbron kan je hierbij helpen. Als je weet waarvoor de verlichting moet dienen: lang branden of niet, goede lichtopbrengst belangrijk of niet enz., dan kan je op zoek gaan naar een armatuur dat voldoet aan je gebruikswensen met een zo voordelig mogelijke lichtbron.
Hoe de juiste armatuur, lichtbron en wattage kiezen?
Armaturen
Er bestaat een grote keuze aan armaturen. De belangrijkste vraag die je moet stellen is of de armatuur datgene kan doen wat je wenst te bereiken.
Soorten armaturen:
- Lusters
- Pendels
- Wandlichten
- Plafondlichten
- Vloerlampen
- Tafellampen
- Lees- en bureaulampen
- Spotarmaturen
- TL-armaturen
- Buitenverlichting
- Badkamerverlichting
- Keukenverlichting
- Kinderverlichting
- LED-verlichting
- …
Lampen
Halogeenlampen
Halogeenlampen zijn een soort van gloeilamp. Ze zijn vooral geschikt voor wand- en plafondverlichting, vloerlampen, bureaulampen en buitenverlichting.
Halogeenlampen zorgen voor natuurlijk en helder licht. Ze hebben een hoger rendement en een langere lenvensduur als andere gloeilampen.
Soorten:
Er bestaat een grote keuze aan armaturen. De belangrijkste vraag die je moet stellen is of de armatuur datgene kan doen wat je wenst te bereiken.
Halogeenlampen 12V
Halogeenlampen van 12V dienen STEEDS gebruikt te worden met een transformator.
- Bispina: deze soort heeft geen reflectorkop en zorgt voor een algemeen licht in alle richtingen. Wordt vaak gebruikt in armaturen in combinatie met glaasjes, om de baan van het licht te sturen.
- Dichroïde: deze lamp is voorzien van een reflectorkop en is rond, waardoor het licht gebundeld wordt en gemakkelijk richtbaar is.
Halogeenlampen 230V
Halogeenlampen van 230V worden rechtstreeks op het elektriciteitsnet aangesloten zonder transformator.
- G9: G9-lampen hebben geen reflectorkop en zorgen dus voor een algemeen licht in alle richtingen. Worden vaak gebruikt in armaturen in combinatie met glaasjes, om de baan van het licht te sturen.
- GU10: GU10-lampen zijn voorzien van een reflectorkopje en zijn rond, waardoor het licht gebundeld wordt en gemakkelijk richtbaar is.
- R7s: Klassieke buisvormige halogeenlamp, zoals we die kennen in bijvoorbeeld vloerlampen.
Gloeilampen
Gloeilampen zijn vooral geschikt voor wand- en plafondverlichting, lusters, pendels en buitenverlichting. Ze zijn in zowel mat als helder beschikbaar.
Ze zorgen voor heel helder en warm licht en zijn heel goedkoop. Dit soort lamp heeft geen tijd nodig om op te warmen, en geeft meteen het gewenste licht.
Soorten:
- Klassiek 'peertje'
- Kaarsvorm
- Bolvorm
- ...
Opgelet, voor de lampvoet bestaan er 2 formaten van schroefsocketten. Kijk steeds op de verpakking dat je de juiste lampvoet kiest.
- Grote socket (E27)
- Kleine socket (E14)
TL-lampen
Buisvormige TL-lampen zijn vooral geschikt voor wand- en plafondverlichting, en moderne pendels (T5). Circline lampen zijn vooral geschikt voor wand- en plafondverlichting, en pendels.
Soorten:
Buisvormig
De klassieke TL-buis is 5x zuiniger en heeft 7x langere levensduur dan een gloeilamp. T5-lampen zijn de nieuwe generatie TL-lampen en hebben als extra troeven:
- Extra fijne vormgeving, laat elegantere armaturen toe
- Knippert niet bij het opstarten
- Keuze tussen warm en koud licht
Circline
Dit is een cirkelvormige TL-buis.
Spaarlampen
Vroeger was een spaarlamp lelijk en werd ze enkel gebruikt in armaturen waar de lamp niet zichtbaar was. Dankzij de nieuwe decoratievere vormen (gloeilamp, kaars, bol) kunnen ze ook ingezet worden in armaturen waarin de lamp zichtbaar is. Vooral geschikt voor wand- en plafondverlichting, lusters & pendels, en buitenverlichting
Soorten:
- Klassieke spaarlamp (buisvormig)
- Kaarsvorm
- Vorm van een klassieke gloeilamp (peertje)
- Bolvormig
Opgelet voor de lampvoet, er bestaan hier ook 2 formaten schroefsocketten. Kijk steeds op de verpakking dat je de juiste lampvoet kiest.
- Groot (E27)
- Klein (E14)
Een spaarlamp heeft een 10x langere levensduur dan een gloeilamp en is 5x zuiniger dan een gloeilamp.
Spaarlamp versus gloeilamp
- 7W vervangt 25W
- 9W vervangt 40W
- 11W vervangt 60W
- 15W vervangt 75W
- 18W/2W vervangt 100W
LED-verlichting
Toepassing: LED’s kunnen vooral dienen als oriëntatie- en sfeerverlichting. De kleine afmeting laat mooie ontwerpen toe, ideaal voor sfeer op het terras, oriëntatie bij de oprit, maar ook zeer geschikt als accentverlichting in huis.
LED’s zijn duurzaam, uitermate sterk en verbruiken veel minder energie dan een gewone lamp. Daarnaast heeft LED nog vele andere voordelen:
- Lange levensduur
LED’s van goede kwaliteit, gaan tot 100.000 uren mee. - Schokbestendig
Aangezien LED’s geen kwetsbaar gloeidraadje of glas hebben, zijn ze erg sterk en duurzamer dan elke andere lichtbron. - Hoog energierendement
LED’s zijn zuiniger dan traditionele verlichting, maar zetten die weinige energie wel om in een fel en intensief licht. - Laag voltage en lage stroomsterkte vereist
LED’s werken op een veilig, extra laag voltage (SELV – 3,2V of 12V), waardoor ze veilig en zuinig zijn. - Klein
Door hun kleine formaat passen LED’s moeiteloos in elegant ontworpen armaturen. - Geringe warmte-afgifte
LED’s produceren zeer weinig warmte, waardoor ze uiterst veilig in gebruik zijn.
LED’s hebben een eenvoudige, sterke structuur. Het zijn kleine microchips die gemakkelijk in een elektrisch circuit passen. In tegenstelling tot gewone gloeilampen, hebben ze geen gloeidraad. LED’s produceren zeer weinig warmte. Ze lichten enkel op door de beweging van elektronen in een semi-geleidend materiaal. De hoofdcomponenten van een LED-lampje zijn:
- een LED-chip gemonteerd op een reflecterend kopje
- een kathode- (-) en een anodedraadje (+)
- een draadje dat de kathode met de anode verbindt
- een lens van kunsthars die de diode beschermt en de baan van het licht bepaalt
Wattage
In tegenstelling tot industriële verlichting is het niet eenvoudig om de hoeveelheid licht voor thuisgebruik te berekenen. Het gaat hier immers niet alleen om het verlichten van een kamer, ook het volume, de sfeer van de kamer (de kleur van wand, plafond, vloer, …), het creëren van visuele effecten en natuurlijk ook persoonlijke smaak spelen hier een rol.
Het is wel mogelijk om een gemiddelde in Watt op te geven voor een goede verlichting. De vermelde wattages zijn enkel een indicatie die je in staat moet stellen om afhankelijk van persoonlijke smaak, omgeving,... een voorstudie te maken wanneer je een huis bouwt of een kamer herinricht.
Rekenoefening
Iedere avond brandt de lamp naast de voordeur van 18u tot 24u (= 6u per dag) en dit 5 dagen per week gedurende de maanden oktober t.e.m. februari (20 weken). We maken even de vergelijking tussen een armatuur met halogeen (300W), gloeilamp (100W) of LED (3W). De kostprijs van 1 kWh is € 0,15.
- Halogeen 300W
Een lamp van 300W die gedurende 1 uur brandt, is 0,3 kWh en kost dus € 0,045 per uur (€ 0,15 x 0,3). 6u per dag x 5 dagen per week x 20 weken = 600 branduren. Kostprijs : 600 x € 0,045 = € 27,00 - Gloeilamp
100W Een lamp van 100W die gedurende 1 uur brandt, is 0,1 kWh en kost dus € 0,015 per uur (€ 0,15 x 0,1). 6u per dag x 5 dagen per week x 20 weken = 600 branduren. Kostprijs : 600 x € 0,015 = € 9,00 - LED 3W
Een lamp van 3W die gedurende 1 uur brandt, is 0,003 kWh en kost dus € 0,00045 per uur (€ 0,15 x 0,003). 6u per dag x 5 dagen per week x 20 weken = 600 branduren. Kostprijs : 600 x € 0,00045 = € 0,27
Heldere of matte lamp kiezen?
Een matte lamp geeft een veel zachter licht dan een heldere. Maar voor deze keuze is er eigenlijk een heel eenvoudige regel. Heeft de armatuur een mat glas, gebruik dan een matte lamp. Heeft deze een helder glas, gebruik dan een heldere lamp.
In een kinderkamer raden we aan om een matte lamp te gebruiken. Het kindje kijkt vanuit zijn bedje naar boven, waardoor een heldere lamp te fel is.